Για την δειγματοληψία δείτε το σχετικό βίντεο:

Για να επιλέξουμε καλλιέργεια θα πρέπει να γνωρίζουμε τους περιορισμούς που βάζει η κάθε καλλιέργεια στα χαρακτηριστικά του εδάφους. Έτσι κάποιες καλλιέργειες μπορεί να θέλουν συγκεκριμένη περιοχή pH για να ευδοκιμάσουν και άλλες καλά στραγγιζόμενο έδαφος. Σε αυτό το πακέτο αναλύσεων συμπεριλαμβάνονται όλα τα βασικά αυτά χαρακτηριστικά όπως το pH, η αγωγιμότητα, το ανθρακικό ασβέστιο, η οργανική ουσία και η μηχανική σύσταση.

pH εδάφους
Η τιμή του pH του εδάφους είναι μία παράμετρος που θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη οι καλλιεργητές και οι κηπουροί.
Είναι σημαντικό για την καλλιέργεια λαχανικών και φρούτων, αλλά και για τον κήπο με τα λουλούδια.

Πολλά φυτά και οργανισμοί που ζουν στο έδαφος έχουν προτίμηση σε αλκαλικό ή όξινο έδαφος. Γνωρίζοντας το pH του εδάφους που πρόκειται να καλλιεργήσετε, μπορείτε να επιλέξετε τα φυτά που έχουν περισσότερες πιθανότητες να ευδοκιμήσουν σε αυτό. Οι ασθένειες που πλήττουν τα φυτά, έχουν τη τάση να ευημερούν σε εδάφη με συγκεκριμένες τιμές pH. Η τιμή του pH του εδάφους, μαρτυρά το είδος των θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν στο έδαφος.

Τι είναι το pH;
Το pH (potential Hydrogen ions) του εδάφους είναι μονάδα μέτρησης της οξύτητας ή αλκαλικότητας του εδάφους. Το pH διαβάζεται πε-χά. Η τιμή 7,0 του pH υποδηλώνει ουδέτερο έδαφος (ούτε όξινο, ούτε αλκαλικό).
Τιμή του pH κάτω από 7,0, υποδηλώνει όξινο έδαφος.
Τιμή του pH πάνω από 7,0, υποδηλώνει αλκαλικό έδαφος.

Τι είναι η αγωγιμότητα εδάφους;
Το μέγεθος της αγωγιμότητας είναι στενά συνυφασμένο με την αλατότητα του εδάφους, γιατί ένα έδαφος το οποίο περιέχει πολλά άλατα δίνει και μεγάλες τιμές αγωγιμότητας. Έτσι έχει επικρατήσει να αναφερόμαστε στην αλατότητα ενός εδάφους αλλά να επικοινωνούμε τις τιμές της αλατότητας όχι με το ποσοστό αλατιού που περιέχει αλλά με την αγωγιμότητά του.

Ανθρακικό ασβέστιο στο έδαφος

Τα ασβεστούχα εδάφη είναι πλούσια σε CaCO3. Το pH τους έχει αλκαλική τιμή που κυμαίνεται από 7,1-8,4. Δημιουργούνται υπό την επίδραση ξηροθερμικών συνθηκών και χαρακτηρίζονται από τη συσσώρευση του CaCO3 σε κάποιο σημείο της κατατομής τους. Συναντώνται κάτω από ημιξηρικά και ξηρικά κλίματα ιδιαίτερα εκεί όπου υπάρχουν ασβεστούχα μητρικά υλικά σε επίπεδες η λοφώδεις περιοχές με αραιή βλάστηση ξηροφυτικών θάμνων και εφήμερων αγρωστωδών. Η συνολική έκταση των ασβεστούχων εδαφών (calcicols) σε όλο τον κόσμο ανέρχεται σε 800 εκατομμ. ha και είναι κυρίως συγκεντρωμένα κάτω από το ξηρό μεσογειακό κλίμα. Γενικά, η έκταση των calcicols δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, διότι υπάρχουν πολλά αλατούχα εδάφη τα οποία είναι ασβεστούχα και δεν εντάσσονται στα calcicols.

Η παρουσία του ανθρακικού ασβεστίου στα ασβεστούχα εδάφη και μάλιστα σε υψηλά επίπεδα (10-60%), ιδιαίτερα δε του ενεργού κλάσματος αυτού, επηρεάζει σημαντικά τις χημικές και φυσικές ιδιότητες, καθώς και τη γονιμότητα τους. Και εδώ ακριβώς δημιουργείται το πρόβλημα των ασβεστούχων εδαφών. Η επίδραση του CaCO3 εξαρτάται από το μέγεθος των κόκκων του. Και τούτο διότι στα ασβεστούχα εδάφη το ανθρακικό ασβέστιο δεν απαντά ως συνδετικός παράγων μεταξύ των τεμαχιδίων του εδάφους (Cementing agents), αλλά υπό τη μορφή κόκκων διαφόρου μεγέθους, οι οποίοι κατά τη μηχανική ανάλυση του εδάφους συμμετέχουν, ανάλογα με το μέγεθος τους, στα αντίστοιχα μηχανικά κλάσματα της άμμου, ιλύος και αργίλου. Η διαφορά μεταξύ των σωματιδίων της αργίλου και των κόκκων του CaCO3 σχετίζεται με το ότι η άργιλος φέρει εναλλακτικές βάσεις προσροφημένες στην επιφάνεια τους, ενώ τα αντίστοιχα τεμαχίδια του CaCO3 δε φέρουν εναλλακτικές βάσεις. Αντίθετα, το CaCO3 δημιουργεί πολλές φορές προβλήματα, όπως χλώρωση σιδήρου. Επίσης, η συμμετοχή των κόκκων του CaCO3 στα μηχανικά κλάσματα της άμμου, ιλύος και αργίλου συμβάλλει στη δημιουργία ψευδούς εικόνας για τη μηχανική ανάλυση. Το ανθρακικό ασβέστιο των ασβεστούχων εδαφών, καθώς πολλές φορές βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρώσεις, επιδρά άμεσα στα διάφορα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά τους. Η επίδραση αυτή μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, ανάλογα με το χαρακτηριστικό και ως εκ τούτου οι επιπτώσεις στο έδαφος μπορεί να έχουν ευνοϊκό ή δυσμενή χαρακτήρα.

Τι είναι η οργανική ουσία εδάφους;
Η έννοια της οργανικής ουσίας του εδάφους έχει να κάνει με τα οργανικά συστατικά του εδάφους, τα οποία περιλαμβάνουν οποιοδήποτε φυτικό ή ζωικό υπόλειμμα το οποίο επιστρέφει ή παραμένει στο έδαφος και υπόκειται σε διεργασίες αποικοδόμησης.

Η οργανική ουσία του εδάφους είναι από τα πιο σημαντικά συστατικά του εδάφους διότι επηρεάζει την ικανότητα συγκράτησης νερού και θρεπτικών συστατικών, τη δομή, τη διηθητική ικανότητα, τη βιοποικιλότητα του εδάφους, το πορώδες, καθώς και τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών. Ειδικότερα, η οργανική ουσία του εδάφους βοηθάει με δύο ειδών διεργασίες στη θρέψη των φυτών:

Το σταθερό κλάσμα της οργανικής ουσίας, τις περισσότερες φορές αναφερόμενο ως χούμος, το οποίο έχει μεγάλη ικανότητα συγκράτησης κατιόντων (CEC) και μπορεί να συγκρατεί αλλά και να ελευθερώνει σημαντικές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων.

Όμως η οργανική ουσία του εδάφους προέρχεται βασικά από φυτικά υπολείμματα και περιέχει όλα τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά για τα φυτά, τα οποία ελευθερώνονται σε αφομοιώσιμες μορφές κατά τη διαδικασία της αποσύνθεσης.

Οι βασικότερες βιολογικές και φυσικοχημικές ιδιότητες οι οποίες επηρεάζονται από τα οργανικά συστατικά είναι οι παρακάτω:

Πηγή θρέψης για τους μικροοργανισμούς και τους άλλους ζώντες οργανισμούς του εδάφους.
Υψηλή ικανότητα συγκράτησης κατιόντων (Ρυθμιστικός παράγοντας για το pH του εδάφους.
Θετική επίδραση στη θερμοκρασία του εδάφους.
Συσσωμάτωση εδαφικών τεμαχιδίων σε μεγαλύτερα συσσωματώματα.
Βελτίωση του αερισμού του εδάφους.
Σημαντική αποθήκη θρεπτικών στοιχείων.
Αύξηση της ικανότητας συγκράτησης νερού.
Ικανότητα συγκράτησης βαρέων μετάλλων και φυτοφαρμάκων.

Τι είναι η μηχανική σύσταση του εδάφους;
Η μηχανική σύσταση των εδαφών μας πληροφορεί για τις φυσικοχημικές ικανότητες. Η ικανότητα συγκράτησης νερού, ο αερισμός του εδάφους, η ευκολία χειρισμού, η τάση για συσσωμάτωση, και η ικανότητα ιοντοανταλλαγής είναι ιδιότητες που εξαρτώνται από την κατανομή του μεγέθους των κόκκων στο έδαφος. Οι τρεις βασικοί τύποι είναι η άμμος, ο πηλός και ο άργιλος. Κάθε έδαφος κατάτασσεται σε ενδιάμεσες κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθος των κόκκων.

Δομή φυσικού εδάφους :
- μεγάλοι κόκκοι άμμου
- μικροί κόκκοι άμμου
- μη στιβαγμένα σωματίδια αργίλλου μέσα σε μεγάλα διάκενα
- μικρά στοιβαγμένα σωματίδια αργίλλου σε επαφή μεταξύ τους

Αμμώδη : Συντίθενται από μακροσκοπικά στερεά σωματίδια στρογγυλευμένα ή γωνιώδη. Στραγγίζουν εύκολα, δεν διογκώνονται ή συρρικνώνονται κάτω από την επίδραση υγρασίας και παρουσιάζουν μικρό τριχοειδές δυναμικό. Δεν παρουσιάζουν επίσης πλαστικότητα, δηλαδή κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες υγρασίας δεν μεταβάλουν σχηματισμό.
Αργιλλώδη : Συντίθενται από μικροσκοπικά στερεά σωματίδια με πλακοειδές σχήμα. Η επιφάνεια των στερεών σωματιδίων είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτήν των αμμωδών εδαφών, γεγονός που εξηγεί την επίδραση σημαντικών μοριακών δυνάμεων μεταξύ των αργιλλικών στερεών και του νερού. Είναι πρακτικώς αδιαπέρατα, διογκώνονται και συρρικνώνονται σημαντικά κάτω από μεταβολές υγρασίας και κατέχουν μεγάλο τριχοειδές δυναμικό. Οι ιδιότητες στα συνήθη απαντώμενα εδάφη είναι ενδιάμεσες αυτών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα αμμώδη εδάφη πλησιάζουν περισσότερο το ιδεατό πορώδες μέσο και είναι αντιπροσωπευτικά των εδαφών.

Σημειωτέον ότι το προσωπικό του χημείου έχει αρκετή εμπειρία για να σας βοηθήσει στην καταλληλότητα του εδάφους, εφόσον πρόκειται για καλλιέργεια για την οποία έχουμε την σχετική βιβλιογραφία.